1دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه اراک، اراک، ایران.
2دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه اراک، اراک، ایران.
3عضو هیأت علمی گروه ادبیات عرب دانشگاه پیام نور بروجن، بروجن، ایران.
چکیده
در قرآن کریم خداوند متعال در استناددهی به خود گاه با لفظ مفرد متکلم وحده و گاه با لفظ جمع متکلم مع الغیر یاد میکند؛ درباره متکلم وحده جای هیچ شک و تردیدی نیست؛ اما در استناددهی ضمایر متکلم مع الغیر به خداوند پرسش اساسی درباره چگونگی انطباق لفظ جمع با وحدانیت باری تعالی است. در این باره دانشمندان بلاغت و تفسیر اقوال متعددی را بیان داشتهاند. جستار پیش رو با رویکردی ادبی- تفسیری، با تکیه بر اقوال علمای بلاغت و تفسیر این مهم را مورد بررسی قرار داده است؛ نتیجه آنکه استناد لفظ جمع متکلم مع الغیر درباره خداوند متعال متأثر از عوامل مهمی از جمله: بیان عظمت و قدرت خداوند، بزرگداشت فعل الهی، تکریم کسانی که فعل الهی درباره آنان انجام شده است، نقش آفرینی فرشتگان و وسائط دیگر در تحقق فعل، اشاره به ذات و اسماء و صفات خداوند و تسبیب و تشریک علل و اسباب است.
آلوسی، سید محمود. 1415ق، روح المعانی، تحقیق علی عبدالباری عطیۀ، بیروت: دار الکتب العلمیۀ.
ابن عاشور، محمد بن طاهر. بی تا، التحریر والتنویر، ج30، بیجا.
امامت حسینی کاشانی، سید عزیز الله. 1381ش، الأنوار الساطعة فی تفسیر سورتی الفاتحة والقدر، به اهتمام ابراهیم خوشگذران و اسدالله مرادی، قم: مجمع متوسلین به آل محمد.